Posted in Մայրենի 6-րդ

Հրանտ Մաթևոսյան: Հացը

Իմ հայրիկը կացինն առել, գնում էր գոմ սարքելու։ Իմ մայրիկը գոգնոցը կապել, գնում էր հանդ՝ կարտոֆիլ հավաքելու։ Իմ հորեղբայրը եղանն ուսել, գնամ էր սարերում խոտ դիզելու։ Բակում, արևի տակ, ես նստել էի կոճղին և հաց ուտելով կարդում էի քաջագործությունների մասին մի գիրք։
Օրը կիրակի էր։ Դպրոցում հայերենից ես պայծառ «գերազանց»-ներ էի ստանում, ռուսերենից, մաթեմատիկայից, աշխարհագրությունից, բոլոր առարկաներից ես ստանում էի պայծառ «գերազանց»-ներ։ Քաջագործությունների մասին գիրքը լավ գիրք էր։ Իմ հայրիկը լավ հայրիկ էր։ Իմ մայրիկը ինձ շատ էր սիրում։ Իմ հորեղբայրը գեղեցիկ և ուժեղ տղամարդ էր։ Մեր տան քիվի ծիծեռնակները երկնքի կռունկների հետ չվել գնացել էին։ Այգու և անտառի վրա խշշալով աշուն էր իջնում։ Եթե մեր խոզերը կորած չլինեին, այդ պահին աշխարհում ամեն ինչ անչափ գեղեցիկ կլիներ։ Կացինը թևին, գոգնոցը կապած, եղանն ուսին՝ աշխատանքի գնալուց աոաջ նրանք նայում էին ինձ և թաքուն հրճվում, որ իրենց որդին մեծանում է, այտն ահա ձեռքին է դրել և գիրք է կարդում։ Գոգնոցը կապած, իմ մայրիկը մտածեց՝ ասե՞լ թե չասել, և որոշեց չասել, որդուն չխանգարել, որդին թող կարդա ու դառնա գիտնական։ Կացինը թևին, իմ հայրիկը մտածեց՝ խնդրե՞լ թե չխնդրել։ Դարձյալ մտածեց՝ խնդրե՞լ թե չխնդրել, և որոշեց չխնդրել. որդին թող կարդա, հաց ուտելով թող կարդա։ Ես կարդում էի և զգում, որ նրանք ուզում են խոզերի մասին ինձ բան ասել, բայց ես ցույց էի տալիս, թե ոչինչ չեմ զգում, այլ միայն կարդում եմ քաջագործությունների մասին գիրքը, քանի որ լավ է, շատ լավ է, երբ  գրքերի մեջ ուրիշները գնում են, թրջվում են, մրսում են, կռվում են, պարտվում են, հաղթում են, և վատ է, անչափ վատ է, երբ ես ինքս եմ գնալու, հոգնելու, գտնելու կամ չգտնելու մեը խոզերը։
Գոմը պետք է անպայման սարքվեր, ձյուներից աոաջ կարտոֆիլը պետք է անպայման հավաքվեր, խոտը պետք է անպայման դիզվեր, ուրեմն հայրիկը, մայրիկը, հորեղբայրը չէին կարող չգնալ ձմեռվանից առաջ գոմը սարքելու, կարտոֆիլը հավաքելու, խոտը դիզելու։ Եվ իմ հայրիկը ինձ ասաց.
— Եթե քեզ մի բան խնդրե՞մ։
Ես գիտեի, թե ինչ է խնդրելու հայրիկը, բայց հարցրի.
— Ի՞նչ խնդրես։
Եվ շատ մեծ ամոթ էր, որ գիտեր, սակայն չիմանալու էի տալիս նրա խնդրանքը։
— Մեր խոզերը Պարզ բացատում տեսնող է եղել,— ասաց իմ հայրիկը։
— Ո՞վ է տեսել,— հարցրի ես։
Անտառապահը։
— Ե՞րբ է տեսել,— հարցրի ես։
— Երեկ իրիկուն։
Ես կարողացա չհարցնել՝ «ինչո՞ւ է տեսել»։ Ես հարցրի.
— Պարզ բացատը որտե՞ղ է։
— Դու կարծեմ լավ գիտես, թե որն է Պարզ բացատը։
— էն հեռո՞ւն։
Նա չպատասխանեց, և ես հասկացա, որ նա ինձանից մի քիչ նեղանում է։ Ես հարցրի.
— Ուզում ես գնամ գտնեմ բերե՞մ մեր խոզերը։
— Ես ոչինչ էլ չեմ ուզում,— ասաց նա։
— Մեր խոզերը Պարզ բացատում տեսնող է եղել, հետո՞,— ասացի ես։
Աոանց պատասխանի նա շուռ եկավ գնալու։
— Լավ,— ասացի ես,— կգնամ։ Բայց եթե էնտեղ չլինեն՝ ի՞նչ անեմ։
— Չգիտեմ։
Նա իրոք նեղանում էր, որովհետե ինքը չէր կարող փնտրելու գնալ, իսկ ես տալիս էի ալարկոտ անբանի հարցեր։
— Ներողություն,— ասաց նա,— գիրքդ կարդա, ներողություն։
— Լավ,— ասացի ես,— հետքերը կգտնեմ, հետքով էլ իրենց կգտնեմ։
Աշնան արևը մեղմորեն ջերմ էր։ Աշնան մեղմ արևի մեջ գեղեցիկ էին ծիծեռնակների լուռ բները, այգու խնձորենիները, որոնք դեռ ունեին մի երկու խնձոր, իմ մայրիկի մեղմ ժպիտը, շիկավուն շունը, որ պառկել էր իմ ոտքերի մոտ ու ննջում էր, և աքաղաղի կարմիր կատա՛րը, և կեռասի ծառը, որ հանկարծ սկսեց ծվծվալ։ Ես նայեցի այգուն, տեսա կեռասի ծառը և դեղնափորիկ թռչունին, որ այդքան ուշ աշունով ծառին կեռաս էր գտել և զարմանքից ծվծվում էր։ Ես հասկացա, որ աշնան մեղմ արևի մեջ ամեն ինչ թախծոտ ու գեղեցիկ է և միակ տգեղը ես եմ, որովհետև ձևացնում եմ, թե գրքի պատճառով չէի ուզում մեր խոզերը փնտրելու գնալ։
Ես, ուրեմն, ասացի.
— Գիրքը խոզերի մոտ կկարդամ։
— Շնորհակալ կլինեմ,— ասաց իմ հայրիկը։— Ուզում ես՝ շունը թող մնա հավերին պահակ, ուզում ես՝ հետդ տար։ Շնորհակալություն,— կրկին ասաց նա, և ես մի քիչ ամաչեցի։
— Լավ,— ասացի ես,— շունը հետս կտանեմ։
Նրանք ինձ հագցրին բրդե տաք ու փափուկ սվիտեր, որ մայրիկն էր երեկոները գործել ինձ համար, հագցնել տվին ռետինե թեթև կոշիկներ, որպեսզի կաշվե կոշիկներով խոտերի վրա հանկարծ չսայթաքեմ, և ինձ նայեցին գուրգուրանքով, քանի որ սվիտերն ինձ շատ էր սազում, և ես իրենց որդին էի։
— Հիմա՞ գնամ,— ասացի ես։
— Քո և հորեղբոր ճանապարհը մինչև Կույր աղբյուր նույնն է, հորեղբոր հետ մինչև Կույր աղբյուր գնա, էնտեղից կթեքվես Թփուտ կածանով դեպի Պարզ բացատ։
Շունը չէր ուզում գալ։ Ես  նորից կանչեցի,  նա դանդաղ ելավ ու ծուլորեն հետևեց մեզ։ Նա ճանաչում էր Դիմաց անտառի գող ուրուրին, Դիմաց անտառի գող ուրուրը ճանաչում էր նրան։ Նրանք վաղուցվա ծանոթներ էին։ Դիմաց անտառի գող ուրուրը չէր ճախրում բազեի պես բաց ու բարձր, նա մեր հավերին մոտենում էր թփից թուփ և ծառից ծառ անցնելով, գրեթե սողալով։ Շունը դարձյալ կանգ առավ։ Ես տեսա գորշ ուրուրի գողունի թռիչքը թփուտից թփուտ, բայց մտածեցի, որ շանը տանում եմ նույնքան կարևոր գործի, ինչքան կարևոր է հավերի հսկողությունը, և սուլոցով կանչեցի շանը։ Նա մեր ետևից գալիս էր ակամա, ապա, երբ գյուղից դուրս էինք եկել, և մոռացել էր ուրուրի մասին, ուրախ վնգստոցով առաջ սլացավ ու գնաց։ Նա կարոտել էր անտառին, խոզերին, վազքին, հոգնածությանը։
Տանը իմ գրասեղանն էր, լուսամփոփի ջերմ ու շոյող լույսը, իմ փոքրիկ գրադարանը, ռադիոյի մեղմ երգը և, իմ թախտին, ուղտի բրդից գործած հաստ շալը՝ ցերեկային նիրհի համար։ Անտառում արջերն էին, փղերը, վագրերը, հովազները, սատանաները, դևերը և հրեշները, մեր խոզերից և իմ ազնվությունից բացի, բոլորն էլ անտառում էին, և ես գնում էի դանդաղ, իմ հորեղբորից ետ մնալով։ Ես բացել էի գիրքը և գնում էի գրքին նայելով, իբր թե չեմ կարողանում կտրվել գրքից և ետ եմ մնում կարդալու պատճառով։
Կույր աղբյուրի մոտ, որտեղ ճամփաբաժանն էր, շունը կանգնել էր և սպասում էր մեզ։ Աղբյուրը Կույր էր կոչվում, որովհետև իր խորքերից նա մանրահատիկ ավազ էր հանում, ավազը փակում էր նրա ակը։ Աղբյուրը դարձյալ լցվել էր մանրահատիկ ավազով ու տիղմով, փակ ակունքի ետևում, գետնի տակ աղբյուրը գուցե խեղդվում էր։
Իմ հորեղբայրը նայում էր արդեն ճահիճ դարձող աղբյուրին։ Հանդի իր պայուսակից նա հանեց հանդի իր ուտելիքը, խաշած հավը կիսեց, փաթաթեց լավաշ հացի մեջ, այդ փաթեթը փաթաթեց թերթով և դրեց իմ թևի տակ։ Եվ գլխով ցույց տվեց Պարզ բացատի կածանը։
—  Ուզում եմ ջուր խմեմ,— ասացի ես։
— Պարզ բացատի աղբյուրից կխմես,— ասաց նա,— մեծ կաղնու տակ է, գնացեք։
Ուրախ կլանչոցով շունը նետվեց դեպի կածան։ Մի պահ ես էլ ուրախացա ու վազեցի։ Խաշամը խշխշում էր խլացնելու չափ ուժգին ու չոր։ Այդ խշխշոցն էր, երբ վազում էի՝ իմ ականջներում միայն այդ խշխշոցն էր։ Խաշամը հասնում էր ծնկներիս։ Երբ կանգ էի աոնում՝ լուո լռություն էր, այդ լռության ու լույսի մեջ հազիվ լսելի սվսվալով օրորվում էին թափվող տերևները։ Սև մոշահավը կչկչոցով թռավ իմ ոտքերի տակից, և դարձյալ խոր լռություն էր։ Ինձ թվում էր, թե ես լսում եմ անտառի խաղաղ շնչառությունը։
Ես ետ նայեցի։ Իմ հորեղբայրը ծնկել էր աղբյուրի մոտ և ինչ-որ բան էր անում։ Մի քիչ էլ խորանալով անտառի մեջ՝ ես դարձյալ ետ նայեցի։ Ինձ թվաց, թե հորեղբայրն արդեն գնացել է, բայց չէր գնացել, դեռ կռացած էր աղբյուրի վրա և դժվար էր նկատվում, քանի որ հողագույն էին և՛ ճանապարհը, և՛ նրա հագուստը։ Ես նստեցի ծառի ետևը և, որպեսզի ինքս ինձ խաբեմ, թե որևէ բան եմ անում, բացեցի սխրագործությունների մասին գիըքը։ Գիրքը, սակայն, ես չէի կարդում, գրքի վրա կռացած՝ ես սպասում էի, թե իմ հորեղբայրը երբ է հեռանալու վերադարձի ճանապարհից։ Նա հիմա նստել էր աղբյուրի մոտ, ծխում էր և, ինչպես ինձ էր թվում, նայում էր անտառի մեջ ինձ։ «Օրինակ՝ ինչո՞ւ ես էդպես պարապ  նստել,— մտածեցի ես,— խոզ գտնելը ձեր գործն է, գիրք կարդալը՝ իմ. ես ահա կարդում եմ իմ գիրքը, իսկ դուք պարապ նստել եք»։ Եվ որպեսզի ինքս ինձ ավելի խաբեմ, ես ականջներս փակեցի մատներով ու նայեցի միայն գրքին։ Իբր թե կարդում եմ, իբր թե միայն կարդում եմ։
Հեռավոր թույլ խշխշոց էր լսվում։ Ես հայացքս գրքից բարձրացրի և ականջներս բացեցի, խշխշոցը շատ ուժեղ էր և շատ մոտիկ։ Բայց ես չհասցրի վախենալ, որովհետև նույն պահին էլ տեսա մեր շանը։ Նա թափով կպավ ինձ, ցատկեց, նորից ցատկեց, վնգստաց ու կանչեց դեպի Պարզ բացատ։ Որպեսզի նա նորից չկլանչի ու խշխշացնի, ես իմ հացի կեսը տվեցի նրան, և նա ծառի ետևը ինձ մոտ նստեց ու սպասեց, թե էլ ինչ եմ տալու։
Հավի սպիտակ թել-թել մսերը ես կերա, ոսկորը տվեցի նրան։ Վզի կաշին ես կերա, ոսկորը տվեցի նրան։ Մի քիչ դժվար էր ուտվում, որովհետև ես չէի գնացել խոզերը փնտրելու, բայց ես ուտում էի։ Հավի չտեսնված համով ոտը ես կերա, ոսկորը տվեցի շանը։— էս էլ քեզ,— ասացի։
Աղբյուրի մոտ հիմա մարդ չկար։ Ես կածանով իջա դեպի ճանապարհ։ — Գնացինք,— ասացի ես շանը։ Նա նայում էր ինձ և տեղից չէր ելնում, նա չէր հավատում, որ արդեն ետ ենք դառնում։
— Քո գործն է,— ասացի ես,— եթե ուզում ես մնալ՝ մնա։
Ես իջա ճանապարհ՝ աղբյուրի մոտ։ Աղբյուրի ավազանում հիմա ցեխ ու տիղմ չկար, նրա ակը հիմա կույր չէր։ Աղբյուրը հիմա բխում էր առատ ու ազատ, վարարությունից ուղղակի պարում էր։ Նրա քարե կապույտ ավազանը լիքն ու պարզ էր։ Նրա մաքուր հայելու մեջ ես տեսա իմ կուշտ ու հիմար դեմքը, ես ինձնից մի քիչ ամաչեցի, բայց շատ էի ծարավ, կռացա ջուր խմելու։ Ես չհասցրի հասկանալ, որ այդ աղբյուրին ես արժանի չեմ՝ երբ արդեն ջուր էի խմում… Որ այդ աղբյուրը, որ հավի այդ միսը, որ այդ շունը, որ անտառի այդ խշշոցը, որ այդ հայրիկը, որ այդ մայրիկը, որ այդ բոլորը շատ լավն են, իսկ ես շատ վատը՝ դրա մասին ես չէի մտածում, ես կում առ կում խմում էի այդ ջինջ ջուրը։ Ես ամենևին չէի մտածում, որ այդ աղբյուրը իմը չէ, ինձ չի պատկանում։ Ես մի կուշտ խմեցի և գոհ էի։
Անտառից ես խռտոց լսեցի, դա կարծես թե խոզի ձայն էր, ես մի քիչ դարձյալ ամաչեցի, բայց շարունակեցի գնալ դեպի տուն՝ դեպի իմ թախտը, իմ գրասեղանը, իմ տաքուկ անկյունը։
Երբ գյուղին բավական մոտեցել էի, տեսա, որ շունը դանդաղ գալիս է իմ ետևից։
—  Չէիր ուզում՝ չգայիր,— ասացի ես շանը,— քեզ ո՞վ ստիպեց, քեզ ոչ ոք էլ չստիպեց։
Ուրուրը հավ գողացել էր թե չէր գողացել՝ ես չիմացա։ «Հավերի հարցը մայրիկին է վերաբերում, թող մայրիկն էլ ստուգի՝ ուրուրը հավ թռցրել է, թե չի թոցրել,— մտածեցի ես։— Աշխարհագրության իմ դասը գիտեմ, պատմության իմ դասը գիտեմ, մաթեմատիկայի իմ խնդիրը…»:
Հայրիկը նստել էր թախտի եզրին և ժպտում ու տնքում էր։ Նրա մեջքն, ուրեմն, նորից ցավում էր։ Բայց թե ինչու էր ժպտում՝ ես չէի կարողանում հասկանալ։
— էդ ռադիոն էդ ի՞նչ է երգում,-  հարցրեց նա։
— Կոմիտաս։
— Ինքը գրե՞լ է, թե ինքը երգում է։
— Ինքը գրել է, ինքը կոմպոզիտոր է։
Նա ժպտում էր, ապա ասաց.
— Ապրես, որ պատմությունն էդքան լավ ես սովորում։
— Ո՞վ ասաց։
— Ուսուցիչները եկել, ինձ օգնում էին։ Վաղվա դասերդ գիտե՞ս։
— Գիտեմ։
— Շնորհակալություն,— ասաց նա։— էդ ոչինչ, որ խոզերը չես գտել, ես հիմա կգնամ կբերեմ։
— Հիմա մութ է,— ասացի ես։
— Գելը երեկ գիշեր Մուշեղի խոզերն անտառում ջարդել է, վախենում եմ մերոնց էլ վնասի։
Նա ամեն վայրկյան ուզում էր թախտից ելնել և չէր ելնում։ Նա չէր ուզում թիկնել, բայց, ի վերջո թիկնեց։
—  Որ պառկում եմ՝ չի  ցավում,— ասաց  նա։— Միայն Պա՞րզ բացատը նայեցիր, թե ուրիշ տեղեր էլ փնտրեցիր։
— Պարզ բացատը նայել եմ,— ասացի ես։
— Ուրեմն, էլ Պարզ բացատ չեմ գնա,— ասաց նա,— ափսոս, ես հույս ունեի, թե էնտեղ կլինեն։
— Չգիտեմ,— ասացի ես,— կածանը խաշամով ծածկված էր, իմ նայածը չգիտեմ Պա՞րզ բացատն էր, թե մի ուրիշ բացատ:
—  Բացատի եզրին մի մեծ կաղնի՞ կար։
— Մի մեծ կաղնի կար, կաղնու տակ մի աղբյուր կար,— ասացի ես։
Ցավից ծամածռվելով նա ելավ միանգամից և փնտրեց գլխարկը։ Նա այնքան էր հոգնած, որ չէր հասկանում, որ գլխարկը ձեռքին է։
— Ափսոս, որ Պարզ բացատում չեն եղել,— ասաց նա,— ուրեմն հեռացել, հասել են խոր բացատ։
— Քո մեջքը ցավում է,- ասացի ես։
Նա ծաղրեց իր ցավը.
— Որ մթան մեջ աչքդ լարում ես՝ ցավը մոռացվում է։
— Ես քեզ հետ գալիս եմ,— ասացի ես։
Նա ինձ շոյեց.
— Դու էսօր շատ ես ման եկել, հաց կեր, մի քիչ հանգստացիր ու քնիր։
Երբ նա թաղվում էր մթան մեջ, ես բարձր ասացի.
— Ես էլ եմ գալիս։
— Ո՛չ,— կտրուկ ասաց նա,— դու գիրքդ կարդա։
Մթան մեջ՝ հաչոցով ու փափուկ թափով մի բան անցավ. շունն էր, գնում էր իմ հայրիկի հետ փնտրելու, հեռու անհայտություններում գտնելու, բերելու մեր խոզերը, որոնց միսը ամբողջ ձմեռ ես պետք է ուտեի, որոնց գնով ես պետք է հագնեի տաք վերարկու, ունենայի դահուկներ, դահուկային կոշիկներ, փափուկ վզնոց, ականջակալ գլխարկ…
Մայրիկը ընթրիքի սեղան էր փռում։ Ռադիոն կամացուկ երգում էր։ Գրասեղանին շոյիչ կաթնալույս էր մաղում լուսամփոփը։ Սպիտակ սփռոցին մարմրում էր լավ թխած սպիտակ հացը։ Հացի կողքին՝ կարմիր տապակած կարտոֆիլը։ Կարճ բոցերով վառվում էր օջախի փայտը։ Թեյամանը մեղմ չխկչխկում էր։ Եվ թեյի արծաթե գդա՛լն էր շատ գեղեցիկ, և ընկույզի դարչնագույն մուրաբա՛ն, որ փայլփլում էր կաթնալույսի մեջ, և գիշե՛րն էր թավ ու տաք, և տխո՛ւր էր միայնակ ծղրիդի ընդհատ երգը, որ լսվում էր երբեմն սեղանի մոտից, երբեմն՝ օջախի, երբեմն՝ իմ թախտի։ Այդ բոլորը տխուր ու գեղեցիկ էին և ստեղծված էին ինձ համար, բայց ես արժանի չէի դրանք ուտելու, դրանք զգալու, դրանց նայելու, դրանք լսելու։
— Ես հաց չեմ ուտում,— ասացի ես, մտա անկողին և շուռ եկա դեպի պատը։ Եվ բրդի ու փետուրի փափկությո՛ւնն էր ափսոս, և անկողնի ճերմակ մաքրությո՛ւնը։ Մայրս մոտենում էր, ես աչքերս փակեցի։ Նա ծածկեց իմ մեջքը և մրմնջաց.
— Երեխաս էսօր շատ է չարչարվել։

Հարցեր և առաջադրանքներ:

1Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:

կոճղին-Ծառի արմատի հաստ մասը
Անտառապահ-Անտառը պահող
կլանչոց-Շան աղիողորմ հաչոց

2 Քննարկիր հոր և որդու առաջին երկխոսությունը:


Հայրը ասում էր ,որ նա գիդի թե օվ է տեսել խոզորին որդին հարցրեց թե օվ է տեսել հայրը պատասխանեց ,որ տեսել է անտառապահը։

3 Ընդգծիր այն հատվածները, որոնցում տղան գիտակցում է իր արարքի տգեղությունը:

Անտառից ես խռտոց լսեցի, դա կարծես թե խոզի ձայն էր, ես մի քիչ դարձյալ ամաչեցի, բայց շարունակեցի գնալ դեպի տուն՝ դեպի իմ թախտը, իմ գրասեղանը, իմ տաքուկ անկյունը։
Երբ գյուղին բավական մոտեցել էի, տեսա, որ շունը դանդաղ գալիս է իմ ետևից։
—  Չէիր ուզում՝ չգայիր,— ասացի ես շանը,— քեզ ո՞վ ստիպեց, քեզ ոչ ոք էլ չստիպեց։

4 Տղային արդարացրու, մեղադրիր, բնութագրիր:


սկզբում տղան չեր ուզում գթնել խոզերին , ժամանակ անց նա գնաց աղբյուրի մոտ և սկսեց ջուր խմել և ջուր խմելու ժամանակ նա հասկացավ ,որ նա առժանի չի այդ ջրին և սկսեց ամաչել ,որ նա ոչ ել գնաց խոզերին գթնելու ։

5 Ինչու՞ է պատմվածքը վերնագրված «Հացը»:


քանի ,որ հաց ուտելուց նա հասկացավ իր սխալը։

6 Ո՞րն է պատմվածքի ասելիքը:


Պատմվածքի ասելիքն է ,որ միշտ պետկ է օգնել ուրիշ մարդկանց և եթե խոստացելես անես։

Posted in Русский язык

Русский язык

Игры-упражнения для отработки РОДИТЕЛЬНОГО падежа:

  1. Откуда мы всё берем?

    «Посуда»:

    Суп наливаю из кастрюли (кастрюля)
    Суп ем из тарелки (тарелка)
    Мясо беру из сковородки (сковородка)
    Молоко пью из чашки (чашка)
    Чай наливаю из чайника (чайник)
    Косточки вынимаю из вишни(вишня)
  2. Родительный падеж с предлогом «ОКОЛО»

    Работа по картинкам: «Что около чего находится?»: ( картинка 1) Что около кошки? — Около кошки собака.


    автобус около палатки и дерева.
    около автобуса девушка отдыхает на топчане.
    около топчана белка а около белки пылесос
    около палатки стол
  3. Работа по картинкам: Чего здесь нет? (Картинка 2)

    у мальчика нет лодки
    у девочки нет огня
    у девочки нет палок
    у мальчика нет реки
    у мальчика нет велосипеда
  4. Что из чего сделано?
    Чашка фарфоровая. — Она сделана из фарфора.
    Стакан пластмассовый. — Он сделан из пластмассы (пластмассы)
    Тарелка бумажная. — Она сделана из бумаги (бумаги)
    Рюмка стеклянная. — Она сделана из стекла (стекла)
    Каша рисовая. — Она сделана из риса (риса)
    Сыр делают из молока (молока).
    Хлеб делают из муки (муки).
    Компот варят из фруктов (фруктов).
    Суп готовят из овощей (овощей)
  5. Чего не бывает?
    Стола без крышки (крышки). Стула без спинки (спинка)
    ТВ без экрана (экран). Компьютера без програмы (программа)
    Окна без стекла (стекло)
  6. «Чего много, а чего мало?»
    У нас мало тетрадей, но … .

    Много ручек
  7. Для чего это нужно?
    Сахарница……нужна для сахара.
    Кастрюля — нужна для супа
    Тарелка —нужна для еды
    Чашка —нужна для напитков
Posted in Մաթեմատիկա 6

Մաթեմատիկա

  1. Համեմատե՛ք ամբողջ թվերը․
    ա) 0 > -3
    բ) -1 < 1,
    գ) -13 < 2,
    դ) -4 < 2,
    ե) 5 > -3,
    զ) -1000 < 1,
    է) -3 >-10,
    ը) -16 < -12,
    թ) 25 >-25:

    418.Գրե՛ք հետևյալ թվերը`
    ա) աճման կարգով․ 31, -1, – 7, -1, 0, -11, 24, 7, – 2, 6,
    բ) նվազման կարգով․ –11, -3, -7, 12, 4, -8, -17, -30, 1, 0, 13:

    31, -1, – 7, -1, 0, -11, 24, 7, – 2, 6,
    -11 , -7 , – 2,-1, 0, 6, 7, 24, 31

    –11, -3, -7, 12, 4, -8, -17, -30, 1, 0, 13:
    13, 12, 4, 1 , 0, -3, -7 , -8 , -11, -17, – 30

    419.Աստղանիշի փոխարեն գրե՛ք այնպիսի ամբողջ թիվ, որի դեպքում կստացվի ճիշտ անհավասարություն.
    ա) -4 < -3 < 0

    բ) -7< -5 < -3,

    գ) -19 < -15 < -14,


    դ) -1 < 0 < 1,

    ե) 8 > 5 > -1,

    զ) -4 >-5 > -6,

    է) 1>0 >-2,

    ը)-30 >-35 >-40,

    թ) -100 > -101 > -102:

    420.Ամբողջ թվերի շարքում ո՞ր երկու թվերի հարևանությամբ է գտնվում տրված թիվը.

    ա) 9, 8,10
    բ) 1, 0 , 2
    գ) -7 , -6,-8
    դ)-200,-199,-201
    ե) 0,-1, 1
    զ) -2, -1,-3
    ե)-100,-99, -101
    ը) -352,-353,-351
Posted in Русский язык

ПРИТЧА О ДРУЖБЕ

Два друга шли вместе через пустыню. Однажды они поссорились, и один из них ударил другого. Тот, которого ударил друг, ничего не сказал, только написал на песке: «Сегодня мой самый лучший друг меня ударил.
Они пошли дальше и вскоре нашли небольшое озеро, и решили искупаться. Тот друг, которого ударили, начал тонуть, но друг его спас. Когда спасённый пришёл в себя, он вырезал на камне надпись: «Сегодня мой самый лучший друг спас мне жизнь». Тогда тот, кто спас жизнь своему другу, спросил:

  • Почему, когда я тебя ударил, ты написал это на песке, а теперь, когда я тебя спас, ты вырезал надпись на камне?
    Друг ответил:
    Когда наши друзья нас обижают, мы должны написать об этом на песке, чтобы ветер мог стереть. И мы бы об этом быстро забыли. Но когда нам делают добро, мы должны оставить надпись на камне, чтобы никогда не забывать о том хорошем, что друзья сделали для нас.
    Научись писать об обидах на песке, а о добрых делах на камне.


    14.Вместо точек вставьте пропущенные слова из слов для справок. Перепишите предложения.

    Слова для справок: Андрюша, собака, паук, игра, лётчик, сестра.
  • Ася испугалась паука и перебежала на другую парту.
    2. Учительница попросила Андрюшу остаться после уроков.
    3. Андрюша был сыном отважного лётчика
    4. У моей подруги нет собаки .
    5. У Армена есть два брата, но нет сестры
    6. У Карине много компьютерных игр, но этой игри у неё нет.


    Составьте и запишите предложения со следующими словами.


    Бояться испугаться (собака, холод, темнота)
    ; желать пожелать (успех, здоровье, счастье);
    касаться коснуться (цветок, печка) просить попросить (прощение) слушаться послушаться (совет, отец);
    достигать достигнуть (вершина горы, успех); добиваться добиться (победа, успех).

    Собака боится темноты и испугалась холода.
    Желаю тебе успех здоровья и счастья.

  • Ася испугалась паука и перебежала на другую парту.
    2. Учительница попросила Андрюшу остаться после уроков.
    3. Андрюша был сыном отважного лётчика
    4. У моей подруги нет собаки .
    5. У Армена есть два брата, но нет сестры
    6. У Карине много компьютерных игр, но этой игри у неё нет.


    Составьте и запишите предложения со следующими словами.


    Бояться испугаться (собака, холод, темнота)
    ; желать пожелать (успех, здоровье, счастье);
    касаться коснуться (цветок, печка) просить попросить (прощение) слушаться послушаться (совет, отец);
    достигать достигнуть (вершина горы, успех); добиваться добиться (победа, успех).

    Собака боится темноты и испугалась холода.
    Желаю тебе успех здоровья и счастья.
    Она коснулась цветка и попросила совет у отца
    я достигла до вершины горы.


    16.Прочитайте пословицы. Скажите, как вы их понимаете. В каких ситуациях их можно использовать?

    У страха глаза велики.

    У страха глаза велики”, это значит, что когда страшно, кажется, что преодолеть, страх не возможно, но если подумать, проявить смелость и решительность, то оказывается возможно

    2. Герой умирает раз, а трус тысячу.

    герои умирает раз потому что если человек отважный и смелый он сможет достигнуть всего чего захочет а если человек трус он боится всего и ничего не может достигнуть ,но если он захочет у него получится.

    3. Друзья познаются в беде.

    настоящее отношение к тебе со стороны друга можно узнать, проверить только в трудной, тяжёлой ситуации 

    4. Не имей сто рублей, а имей сто друзей.

    это означает то что друзья лучше денег

    5. Вещь хороша, когда новая, а друг когда старый.

    Когда у тебя вещь старая нужно её заменить а настоящего
    друга никогда нельзя заменить

Posted in Մայրենի 6-րդ

Խոսքի մասեր

1․Տրված բառերը խմբավորի՛ր ըստ խոսքի մասերի:

Հող-գոյական
սղոց-գոյական
դուր-գոյական
բուժակ-գոյական
փայտ-գոյական
բահ-գոյական
պտուտակ-գոյական
վիրավոր-ածական
բուժել-բայ
գերանդի-գոյական
աքցան-գոյական
բժիշկ-գոյական
փորել-բայ
մաքուր-ածական
ամրացնել-բայ
պտտել-բայ
կարել-բայ
վիրաբույժ-գոյական
ցանել-բայ
գարնանային-ածական
դեղ-գոյական
սրսկել-բայ
շաղ տալ-բայ
դեզ-գոյական
վիրահատել-բայ
հարթ-ածական
դիզել-գոյական
վիրակապել-բայ
փայլուն-ածական
ներկել-բայ
սև-ածական
սպիտակ-ածական
մեկիկ-մեկիկ-գոյական
կանաչ- ածական
կարմիր-ածական
զգուշորեն-ածական
կարգին-ածական
համառորեն-բայ
գիշեր-ցերեկ-գոյական
տարեցտարի-գոյական

2․յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն, որ այդ շարքի մի բառը չունի:

ա) Ճանապարհ բ) Արձան գ) Ըմբոստ

խոնարհ              վրձին              ընդարձակ

աշխարհ               զարդ             ընդդիմադիր

խորհուրդ             զվարթ            ընձուղտ

շնորհք                  վարձ                ըմբռնելի

3. Ա շարքի ընդգծված բառերն ի՞նչ հարցի են պատասխանում, ի՞նչ են ցույց տալիս, ինչո՞վ են տարբերվում Բ շարքի ընդգծված բառերից:

Ա. Ձայնավոր հնչյուն: – Բ. Հնչուն երգ ու ծիծաղ:

Ձիերի դոփյուն: – Դողդոջուն ձեռքեր:

Զգեստների շրշյուն: – Շրշուն քող:

Դռան բախյուն: – Բաբախուն սիրտ:

Ջրվեժի շառաչյուն: – Շառաչուն ջրվեժ:

Անձրևի շաչյուն: Պաղպաջուն ջրեր:

Վարար ջրերի գոչգոչյուն: – Ժպտուն աղջիկ:

Ալիքի ճողփյուն: – Սիրուն խաղալիք:

Ա շարքում բառերը պատասխանում են ինչ ինչեր հարցերին ,իսկ Բ շարքում բառերը ածական են

4. Կետերը փոխարինի՛ր հնչյուն, թնդյուն, շառաչյուն գոյականներից և հնչուն, թնդուն, շառաչուն ածականներից մեկով:

Իմ մանկության օրերին հորդահոս ու շառաչյուն գետ եմ տեսել:

Լեռներում միայն հնչուն արձագանքը մնաց:

Ուշադիր լսում էի քո երգի ամեն մի հնչուն:

Մանկան հնչուն ծիծաղը վարակեց մեծերին:

Այդ մարտի թնդունը լսվում էր բավական հեռվում:

Ինձ կանչեց-բերեց մեր գետի շառաչյունը:

5ՙ. Կետերի փոխարեն գրի՛ր ուն կամ յուն ածանցը:

Քամին խաղում էր պաղպաջուն ալիքների հետ:

Դողդոջում ձայնը մատնեց, որ վախենում է:

Թվում էր, թե հարսի շրշյուն զգեստով աղջիկը քույրս չէ:

Սիրով էր տանում հիվանդի քրթմնջյուն ու բողոքը:

Ջրի ճողփյուն լսվեց. ուրեմն մոտեցել ենք:

Դալար սաղարթի սոսափյունը խաղաղություն էր բերում:

Մոտիկից լսվող ճարճատուն անակնկալի բերեց բոլորին:

Posted in Պատմություն 6-րդ

Պատմություն

1-Արամե

Արամեի ծննդյան թվականն անհայտ է  — մ.թ.ա. 843/840, Վանի թագավորության հիմնադիր առաջին արքան է եղել մ.թ.ա. 860-840։  Արամե Ուրարտացու անունն ասորեստանյան աղբյուրներում 3 անգամ հիշատակվում է` Արամ, Արամու, Արամա:  Մ. թ. ա. 859–843 թթ-ի ընթացքում: Արամեի մասին տեղեկություններ են պահվել Ասորեստանի Սալմանասար Գ 3-րդ  թագավորի (մ.թ.ա. 859-824 կամ 825) արձանագրություններում։ Նա հետ է մղել Սալմանասար Գ-ի հարձակումները, պահպանել երկրի ռազմաքաղաքական հզորությունը, ընդարձակել թագավորության սահմանները։ Արամեի մեծագործությունը հիշատակվում է Արամ թագավորի մասին ժողովրդական ավանդավեպում: Արամին հրամայում է առանց կասկածի իր իշխանությունը վարել, իրավունք է տալիս մարգարտե վարսակալ կրել և որպես թագավոր իր երկրորդը կոչվել:


Սարդուրի Ա

Սարդուրի Ա (ծննդ. թվ. անհայտ մ.թ.ա. 910-900 – մ.թ.ա. 824 թվական), Վանի թագավորության մ.թ.ա. մոտ 835-825 թվականներին։ Շարունակելով նախորդների՝ Արամեի և իր հոր՝ Լուտիպրիի քաղաքականությունը, հաջողությամբ դիմակայել է Ասորեստանի կողոպտչական արշավանքներին, ընդարձակել և ամրապնդել թագավորության սահմանները։ Գահակալման սկզբնական տարիներին միավորելով Արածանի գետի միջին և ստորին ավազանի «երկրները», արևմտյան սահմանը հասցրել է մինչև Եփրատ գետը։ Ասորեստանում Սալմանասար Գ-ի դեմ ապստամբություններն ու գահակալական կռիվները (մ.թ.ա. 827-825) զգալիորեն հեշտացրել են Սարդուրի Ա-ի առաջխաղացումը դեպի հարավ, որտեղ նա պետության սահմաններն ընդարձակել է մինչև Հայկական Տավրոսի լեռնաշղթան և հսկողության ենթարկել կապանները։ Նույն ժամանակաշրջանում Սարդուրի Ա միավորել է Վանա լճի ավազանի երկրները և հիմնադրել արքունի նոր բերդաքաղաք Տուշպան (Տոսպավան), որն այնուհետև դարձել է Արարատյան (աքադերեն՝ Ուրարտու) թագավորության ռազմական գլխավոր հենակայանը հարավում՝ ընդդեմ Ասորեստանի։

Շինարարական աշխատանքների մասին Սարդուրի Ա-ի արձանագրությունը աքադերեն պահպանվել է բերդապարսպին։ Ըստ այդ արձանագրության՝ նա մեծարվել է «մեծ արքա», «տիեզերքի արքա», «Նաիրի երկրների արքա», «բոլոր թագավորներից հարկեր ստացող արքա», «ճակատամարտերից չերկնչող զարմանահրաշ քուրմ» և այլ տիտղոսներով։ Իր գահաժառանգ որդի Իշպուինիին թողել է ընդարձակ և կայուն սահմաններով թագավորություն։ Հավանաբար թաղվել է Մուսասիրի (Արդինի) տաճարում։

2-Արգիշտի 1-ինը

Արգիշտի Ա-ի և Սարդուրի Բ-ի կառավարման ժամանակ Վանի թագավորությունը հասնում է իր հզորության գագաթնակետին։ Երկրի սահմանները ձգվում էին Կովկասից մինչև Խորին Ասորիք և Բաբելոնից ու Արևմտյան Իրանից մինչև Փոքր Ասիայի խորքերը։ Այն դառնում է Մերձավոր Արևելքի միակ գերտերությունը։

Արգիշտի 1-ին։ Էրեբունի և Արգիշտիխինիլի քաղաքների կառուցումը
Գահ բարձրացած Արգիշտի 1-ին (Ք.ա. 786-764) շարունակեց իր հոր քաղաքականությունը։ Մեծ արշավանք ձեռնարկելով տերության եփրատյան սահմանները՝ նա ոչ միայն ամրապնդեց դրանք, այլև ձեռք բերեց հարուստ ավար և մեծ թվով գերիներ։
Արգիշտի թագավորի վարած կռիվների մեջ առանձնանում է Այրարատյան դաշտի նվաճումը, որը վերածվում է պետության տնտեսական և ռազմական կարևոր նշանակություն ունեցող շրջանի։ Ք.ա. 782 թվին նա մեր հանրապետության մայրաքաղաք Երևանի տարածքում կառուցում է Էրեբունի քաղաքը, որի անունից էլ ծագում է Երևանի անվանումը։ Իր թողած արձանագրությունների մեջ նա նշում էր, որ Էրեբունին կառուցվել է «ի բարօրություն Բիայնիլի Երկրի, ի տապալումն թշնամական երկրների»։ Էրեբունին վերածվեց տերության հյուսիսային կարևոր հենակետի։ 2018 թվին կլրանա Էրեբունի—Երևանի հիմնադրման 2800-ամյակը։
Այրարատյան դաշտը մշտապես գտնվում էր արքունիքի ուշադրության կենտրոնում։ Կամենալով վերջնականապես ամրապնդել պետության իշխանությունն այստեղ՝ Արգիշտի 1-ինը կառուցում է Արգիշտիխինիլի մեծ քաղաքը, որը վերածվում է տերության հյուսիսային շրջանների կարևոր վարչական կենտրոնի և ռազմական մի նոր հենակետի։Արգիշտի թագավորը մեծ թվով արշավանքներ ձեռնարկեց Շիրակ, որը նրան հրապուրում էր հացահատիկի առատությամբ։ Արգիշտիի զորքերը հասան մինչև Սևանա լճի ափերը։
Հաջող էին կռիվները Ասորեստանի դեմ։ Ուրմիո լճի ավազանում և այլ վայրերում մղված կռիվներում Ասորեստանի գահակալները պարտություն կրեցին, և Վանի թագավորության հաղթարշավը շարունակվեց։ Այնքան սարսափազդու էր նրա անունը, որ ասորեստանյան զորքերի հրամանատարը խոստովանել է. «Արգիշտին, որի անունն անգամ ահարկու է»։


Posted in Մայրենի 6-րդ

Մայրենի

  1. Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր՝ դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում և վերջում:

Բույս-բուսակեր, խոտաբույս, թույն-թունավոր, ամենաթոինավոր, հույս-անհույս, հուսահատ, սենյակ-գրասենյակ-սենյակալույս:

2.Կետերի փոխարեն մի այնպիսի արմատ գրի՛ր, որ և՛ կետերից աջ գրված բառի հետ բարդ բառ կազմի, և՛ կետերից ձախ գրված բառի հետ:

Օրինակ՝

խիճ, …, գրել — խիճ, նկար, գրել — խճանկար, նկարագրել:

Շագանակ, գույն, թափ, ծաղիկ, զարդ, քար, հինգ, գիծ, չափ, խաչ, քար, սիրտ, քանդակ, գործ, ընկեր, ավազակ,խումբ, պետ, բառ, գիրք, կապ, վրեժ, խնթիր գիրք:

3.Բառերն ածանցների օգնությամբ այնպես փոխի՛ր, որ անձ ցույց տան: Թվի՛ր այն ածանցները, որոնց օգնությամբ անձ ցույց տվող բառեր ստացար:

Ա. Երգել-Երգիչ
ուսուցանել-ուսուցիչ
նկարել-նկարիչ
գործել-գործիչ
բնակվել-բնակիչ
հսկել-հսկիչ
լողալ-լողորդ
վարել-վարորդ
հաճախել-հաճախորդ
գնել-գնորորդ
որսալ-որսորդ
պահել-պահնորդ
սուտ ասել-սուտասան
իշխել-իշխան
վեպ ասել-վեպասող
այցելել-այցելող
վրեժ առնել-վրեժառնող
երկրպագել-երկրապագու

Բ. Հունձ-հնձվոր
ուղի-ուղևոր
թագ-թագավոր
զեն(ք)-զինվոր
դատ -դատավոր
ձի -ձիավար
այգի-այգեպան
հնոց-հնոցապան
ջրաղաց-ջրաղացապան
խանութ-խանութպան
նախիր-նախրապան
ուղտ-ուղտապան
պարտեզ-պարտիզպան
էշ-իշապան

4.Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ական կամ -ային ածանցներով:

Օրինակ՝

մանուկ — մանկական:

Լեռն-լերնային-լեռնական
քաղաք-քաղաքական-քաղաքային
անձրև- անձրևային
բարեկամ-բարեկամական
շուն-շնային
անձ(ն)-անձնային-անձնական
զինվոր-զինվորական
ցամաք-ցամաքային
ծնունդ-ծնդական
տուն-տնական-տնային
անապատ-անպատային-անապատական
դև-դիային-դիվական
դյուցազն-դյուցազնային
աղաչ(ել)-աղաչական
հրեշտակ- հրեշտակային
ստրուկ-ստուկային-ստրկական
պետ-պետական
տոհմ-տոհմային-տոհմային
հանրապետ(ություն)-հանրապետական
խորհուրդ- խորհուրդային-խորուրդական

5.Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ոց (-նոց, -անոց) ածանցով:

ա) Ծաղիկ, հյուր, ավազակ, մեղու:

ծաղկանոց
հյուրանոց
ավաձականոց
մեղբանոց

բ) Լիզ, գոգ, ձեռ, մատ:

վզնոց
գոգնոց
ձեռնոց
մատնոց

զ) Կապել, խարտել, սփռել:
կապոց
խարտոց
սփռոց

դ) (Քսան) դրամ, (հինգ) կիլոգրամ, (երեք) մետր:

Քսանդրամանոց
Հինգկիլոգրամանոց
Երեքմետրանոց

ե) Խշշալ, մռնչալ, զռռալ, ոռնալ, հալհլել:

Խշշոց
մռնչոց
զռռոց
ոռնոց
հալհլոց

6.Առաջին շարքի յուրաքանչյուր բառ հնարավոր բոլոր ձևերով բաղադրի՛ր (բադադրալ բառեր կազմիր) երկրորդ շարքի ածանցների հետ:

Հյուսիս-Հյուսիսային
լեզու-լեզվական
հայր- հայրաբար
դրախտ-դրախտային
տոն-տոնական
նկարիչ-նկարչական
մեղ(ք)-մեղքություն
հարս(ն)-հարսնացու
քն(ի)ն-քննություն
օտար-օտարություն
բազում-բազմություն
բն(ական)-բնակույթ
հան(ել)-հանածո
հաս(նել)-հասնելույթ
դր (դնել)-դրույթ
շահ(ել)-շահույթ
պահ(ել)-պահածո

Բ. Ույթ, ածո, ական, ային, անի, (ա)բար, ոտի, (ա)վոր, (ա)ցու, ություն:

7.Ա շարքի ածանցներից յուրաքանչյուրը բոլոր հնարավոր ձևերով բաղադրիր Բ շարքի բառերի հետ:

Ա. Անդր-անդրադառնալ
հակ-հակաճառել
արտ-առտագրել
նախ-նախնաճաշ
ներ-ներգործել
ստոր-ստորագրել
վեր-վերագրել

Բ. դառնալ, նկարել, ճառել, ճաշ, վարտիք, գործել, գրել:

Posted in Մաթեմատիկա 6

Մաթեմատիկա

Հարցեր և առաջադրանքներ

1․ Ի՞նչ են անվանում 0 կոորդինատով կետը։

Սկզբնակետ

2․ Ո՞րն է դրական կիսառանցքի սկզբնակետը։

Զրոն

3․ Ո՞րն է բացասական կիսառանցքի սկզբնակետը։

Զրո

4. Թվարկիր մի քանի հակադիր թվեր։

-4 , +4 , -5 ,+5

5․ Գտի՛ր հատվածի երկարությունը։

ա) DG, =-8 -4
բ) OD= -8, 0
գ) OE= – 0, 8
,դ) CK=4, 11
ե) GE =-4, 8

6. Համեմատիր բացասական ամբողջ թվերը։

ա) -18 < 25
բ) -105 > 111
գ) -1002 < 1002
դ) -42168 > -442078
ե) -19 >-250
զ) -105 = -105
է) -1002 < 1245
ը) -42145 > -45478

7․ Համեմատիր ամբողջ թվերը

ա) -15 < 25
բ) -10 < 0
գ) -132 > -1048
դ) 168 < 204

ե) 15 > -25
զ) -10 < 0
է) 132 > -1045
ը) -168 > -207

8․ Թվերը գրիր աճման կարգով

,18, -65, -148, 0, 625, -57, 298, -756

-756,-148, -65,-57, 0,18, 298,, 625,

9․ Թվերը գրիր նվազման կարգով

87, 0, -2, -78, 45, -467, -54, -45, 64, -123
87,64,45,0,-2,-45,-54, -78,, -123,-467

Posted in Մայրենի 6-րդ

Առաջադրանք գրքից

1. Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր ածանցավոր բառերով:

Պոչ ունեցող մի կենդանի էր գալիս:

պոշավոր

Չգիտեի, որ այդքան զորություն ունեցող հսկա ես:

զորավոր

Այդտեղ որսորդները երկու ոտք ունեցող զարմանալի կենդանի են տեսել:

երկվոտանի

Երկրորդ անգամ հայտնվողը նույն ձին չէր, սրա պոչը մի քիչ երկար էր, գույնն էլ՝ մի քիչ դեղին:

երկարավուն

դեղնավուն

Իբրև հայր՝ խրատում էր ու համոզում, որ ներող լինի:

հայրաբար

Որպես մտերիմ՝ հորդորում էր, որ մի օր էլ տանը մնա:

մտորմերեն

Եղբոր նման օգնում է ու հետևում, որ վատ բան չանես:

եղբայրաբար

Թշնամու նման եք խոսում:

թշնամաբար

Հարցը իր (յուր) ձևով լուծեց ու գնաց:

յուրովի

2.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Խիտ սաղարթներ ունեցող-սաղառթղիտ
գեղեցիկ քանդակված- գեղաքանդակ
նուրբ ճաշակով-նրբաճաշակ
լեռնային աշխարհ-լեռնաշխարհ
բարձր գագաթ ունեցող-բարձրագագաթ
թմբուկ խփել-թմբուկահար
սարսափ ազդող-սարսափազդուն
ասֆալտով պատված-ասֆալտապատ
դանդաղ սահող-դանդաղասաղ
քաղաքին հատուկ-քաղաքական

3.     Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Մինչև հիմա կարծում էին, աշխարհում ամենից բարձր ծառը Ամերիկայում աճող սեկվոյան է, նրա բարձրությունը երբեմն հարյուր մետրից էլ է անցնում: Բայց վերջերս Աֆրիկայում գտան հարյուր ութսունինը մետր բարձրություն ունեցող մի բաոբաբ’ սեկվոյայից մոտ երկու անգամ բարձր: Նրա բնի տրամագիծը 43,5 մետր է. կտրվածքի վրա ազատ կերպով կարող է տեղավորվել մեր ժամանակների մի շենք:

ամենաբարձ
մեծացող
բարցրամբ
կրկնակի

ժամանակակից


4. Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Հայերի երկիրը(հայաստան) հայտնի է որպես տուֆի ու բազալտի երկիր: Հրաբուխից առաջացող քարերի տեսակները շատ վաղ ժամանակներից օգտագործվել են որպես շինարարական նյութ(շինանյութ): Տուֆով կառուցված եկեղեցիներ, կամուրջներ ու մեծ թվով(մեծաթև) ժամանակակից նոր կառուցված բաներ կան: Բազալտի ու տուֆի հետ մեր երկրից դուրս են հանվել բարձր որակ (բարձրաորակ)ունեցող մարմար, գրանիտ ու պեմզա: